Mũi Đôi – Hòn Đầu là địa danh, đồng thời là thắng cảnh xa nhất của thềm lục địa Việt Nam về phía đông. Năm 2005, địa danh này cùng với vịnh Nha Trang được Nhà nước xếp hạng danh lam thắng cảnh cấp quốc gia.
Vào những lúc trời quang mây tạnh, ta có thể nhìn thấy Mũi Đôi – Hòn Đầu bằng mắt thường khi đứng trên đèo Cả hoặc đèo Cố Mã. Nếu nhìn từ biển Đại Lãnh, ta sẽ thấy hòn đảo nhỏ nằm cận kề mũi đất liền chạy từ phía đông nam bán đảo Hòn Gốm ẩn hiện từ xa trên nền biển trời xanh ngắt. Nếu đứng ở nơi đây, ta sẽ được đón ánh nắng bình minh sớm nhất trên đất liền của lãnh thổ Việt Nam. Có thể nhìn thấy tàu thuyền qua lại trên hải phận quốc tế.
Cảnh sắc của Mũi Đôi – Hòn Đầu tuyệt đẹp bởi môi trường thiên nhiên vẫn còn nguyên sơ, trong lành. Bằng mắt thường có thể nhìn thấy ở độ sâu cả chục mét. Nơi đây, hầu như rất ít dấu chân người. Biển trời một màu xanh mênh mông bát ngát điểm xuyết bằng những chiếc ghe đánh cá, nhìn như một bức tranh thủy mặc huyền ảo, hùng vĩ.
Đến chiêm ngưỡng cảnh đẹp Mũi Đôi – Hòn Đầu có thê đi bằng nhiều hướng. Nếu đi bằng đường sắt thì du khách xuống ga Đại Lãnh hoặc ga Vạn Giã, sau đó đi ô tô ra bán đảo Hòn Gốm. Ta có thể đi bằng ca nô cao tốc hoặc ghe thuyền từ Vũng Rô, Đại Lãnh hoặc một bến tàu trên bờ Đông bán đảo Hòn Gốm, bờ vịnh Nha Trang. Tại đây có tàu du lịch đưa du khách tham quan vịnh Vân Phong và thắng cảnh Mũi Đôi – Hòn Đầu bằng cách đi vòng xuống phía Nam bán đảo Hòn Gốm rồi đi ngược lên phía Bắc. Chưa cần đến đảo, du khách đã có cơ hội chiêm ngưỡng vẻ đẹp kỳ thú của biển đảo khu vực này.
Vịnh Vân Phong với núi non trùng điệp trên nền xanh ngắt, phẳng như gương của biển. Những đồi cát trắng phau hoặc vàng óng chạy dài theo bán đảo. Làng đảo Đầm Môn thơ mộng, yên bình ẩn hiện dưới những tán cây ; những ghềnh đá hai bên mạn thuyền mang dáng vẻ muôn hình vạn trạng, chẳng khác nào đi giữa vịnh Hạ Long.
Trên đường đi ven theo bờ phía Tây bán đảo Hòn Gốm, ta sẽ đi ngang qua làng nhỏ Sơn Đừng; với vài chục người “Đàng Hạ” – một tộc người gốc Nam Á sinh sống đã hàng mấy trăm năm nay. Ngôi làng với nguồn nước ngọt tự nhiên vô tận, đang là điểm đến lý tưởng của khách du lịch sinh thái. Làng chài Khải Lương gần đó, thanh bình, yên ả trên vùng biển đảo mênh mông. Nhiều hình thù kỳ thú, hùng vĩ khác của đá, nơi non xanh nước biếc làm dâng trào những cảm xúc mãnh liệt trong lòng du khách giữa chốn biển khơi.
Mũi Đôi hiện lên trước mắt với hai mũi núi đá xếp lớp uốn cong trên bờ đất liền như ôm trọn đảo Hòn Đầu. Phía đông Hòn Đầu là một khối đá lớn mang hình một thiếu phụ tóc ngắn như đang ngồi như ngóng chờ ai tận xa khơi, dễ làm cho ta có cảm giác đó chính là hòn Vọng Phu trên biển Đông của Việt Nam. Sừng sững trên đỉnh đảo là hình ảnh một con hải cấu khổng lồ bằng đá granit như đang ngẩng đầu ngơ ngác nhìn khách phương xa đi vào lãnh địa của mình. Điều gây bất ngờ và lý thú khi chiêm ngưỡng cụm ghềnh đá phía đông của Hòn Đầu. Sóng biển tạo nên những cụm đá chồng chất lên nhau sừng sững, muôn hình muôn vẻ, vô cùng kỳ lạ tưởng chừng như do bàn tay con người xếp đặt. Một khối đá lớn đứng chênh vênh như sắp sụp đổ trước sóng biên hung tợn, thử thách lòng can đảm của du khách. Khối đá biến đổi theo các hướng nhìn. Lúc thì như một vị quan đại thần đội mũ cánh chuồn đang quỳ tấu, lúc trông như sương mặt của mụ phù thủy độc ác. Nhìn hướng khác thì lại là một vị võ tướng đang chắp tay sau lưng oai nghiêm hoặc như đầu người mẹ hiền quấn khăn hay như khuôn mặt dễ thương của nàng công chúa…Tất cả những hình ảnh huyền ảo đó tạo nên sự hấp dẫn đặc biệt của Mũi Đôi – Hòn Đầu.
Nơi đây không những có môi trường sinh thái nguyên sơ, không khí trong lành, rừng núi hoang vắng, đa dạng sinh thái.. .mà còn có những nguồn lợi kinh tế biển đặc biệt từ nghề lưới đăng và nghề khai thác yến sào.
Phía Tây và phía Tây Bắc của đảo có những bãi cát nhỏ xinh đẹp, thuận tiện cho du khách tắm biến giữa nơi đảo hoang sơ, thưởng thức nhiều cảnh đẹp dưới đáy biển trong xanh. Bên trong, Hòn Đầu có hang động ngầm là nơi cư trú của chim yến, nguồn đặc sản quý giá của đất Khánh Hòa.
Danh thắng Mũi Đôi – Hòn Đầu gắn liền với bán đảo Hòn Gốm và vịnh Vân Phong, vùng kinh tế trọng điểm của tỉnh và quốc gia, là một quà tặng tuyệt vời mà tạo hóa ban tặng cho con người. Đến thưởng thức phong cảnh thiên nhiên kỳ vĩ và chào đón bình minh mới sớm nhất trên đất liền của Tổ quốc Việt Nam, chắc chắn chúng ta sẽ không bao giờ quên được cảm giác thiêng liêng nhưng hết sức gần gũi tại nơi biển đảo hoang sơ nhưng vô cùng thân thiết. Mũi Đôi – Hòn Đầu một địa danh đáng được lưu vào lòng du khách khi đến với Khánh Hòa.
Nhóm loại:
- Danh thắng